Erfgoed & Kunst
Erfgoed en kunst zijn twee domeinen die elkaar inspireren en versterken. Kunsten dragen bij aan het zichtbaar maken en doorgeven van ons erfgoed. Het erfgoed heeft een belangrijke plaats in het cultuurbeleid van de Oost Achterhoekse gemeenten en andersom is dat ook het geval. De verbinding tussen de lokale erfgoedgemeenschap, de gemeenten en de betrokkenen bij kunst en cultuur, komt duidelijk naar voren in verschillende projecten en activiteiten in de Oost Achterhoek.
Historisch gegeven inspiratie voor kunst
Veel kunstwerken in onze gemeenten zijn geïnspireerd op gebeurtenissen, plekken of verhalen uit het verleden. Op verschillende zichtlocaties, waaronder op rotondes en langs wegen, vinden we bijzondere kunstwerken, die het verhaal van de plek beleefbaar maken. Zo ook op de rotonde in Groenlo.
Op de grens tussen het Duitse Suderwick en het Nederlandse Dinxperlo is een zogeheten Budeken geplaatst. Het ontwerp is gebaseerd op de contouren van het vroegere grenswachtershuisje. Op het Budeken wordt in twee talen en met bijzonder beeldmateriaal ingegaan op de geschiedenis en het erfgoed aan de grens.
Op de bleekweide in Winterswijk, waar vroeger het textiel van de textielfabrieken werd gebleekt, toont een kunstwerk wat eens de functie was van deze prachtige landschappelijke omgeving.
Kunstoer
Een unieke combinatie van Kunst, Erfgoed en de Natuur.
Kunstoer is een bijzonder evenement, dat kunst, erfgoed en natuur met elkaar verbindt. Op 10 bijzondere locaties (Gemeentelijke en Rijksmonumenten) kan men vele soorten van beeldende kunst en vormgeving bekijken. Naast schilderijen, foto’s en textielkunst zijn er beelden en objecten van hout, brons, keramiek en steen te bewonderen. De Gemeentelijke- en Rijksmonumenten tonen hun geschiedenissen van buiten en/of binnen en vormen met de kunst een verrassende eenheid.
Een ander mooi en bijzondere aspect van KunstOer is het educatieonderdeel. In dit onderdeel leggen we de verbinding tussen generaties door middel van erfgoed en kunst. Opa’s en oma’s van kinderen uit groep 5 en 6 gaan naar de school van hun kleinkind en gaan samen aan de slag met Kunst en Erfgoed.
Meer informatie? Bekijk de website KunstOer.
Betekenisvolle kunst krijgt een nieuwe plek
Wanneer gebouwen moeten wijken voor nieuwbouw of andere functies, is de vraag wat er gebeurt met de kunstwerken in en op de gebouwen. Bij verschillende projecten in onze gemeenten heeft betekenisvolle kunst een nieuwe plek gekregen.
Mozaïeken Joop Kruip
Zes mozaïekelementen, gemaakt door wijlen Joop Kruip, zijn tijdens de sloop van de oude Ludgerusschool, voorzichtig uit de muren gehaald en veilig opgeslagen. Deze kunstwerken betekenen veel voor de mensen in Lichtenvoorde. In november 2020 hebben ze een plek gekregen in de nieuwbouw van het IEKC (Integraal Educatief Kind Centrum) in Lichtenvoorde.
Meer informatie? Bekijk de website Het Hele Park.
Mozaïek uit AZC Barlo (Aalten) naar muur Museumfabriek (Winterswijk)
Kunstenaar Ger Heesen (1924-2011) maakte in de jaren zestig van de vorige eeuw, een groot mozaïek voor het pand dat later het AZC in Barlo (gemeente Aalten) zou worden. Toen het AZC gesloopt werd, is een goede plek gezocht voor het kunstwerk. Het mozaïek kreeg in juni 2020 een nieuwe plek aan een muur van de Museumfabriek aan de Laan van Hilbelink in de gemeente Winterswijk.
Meer informatie? Bekijk de website Achterhoek Nieuws Winsterswijk.
Gemeentelijke Stillevens
Kunstenares Louise te Poele heeft voor de Achterhoekse gemeenten bijzondere stillevens gemaakt. De stillevens bevatten objecten die verhalen vertellen over de betreffende gemeente. Deze objecten – aangeleverd door burgemeesters, wethouders van cultuur, stadsarchieven, musea en burgers – brengen de specifieke identiteit, kwaliteiten en specialiteiten per gemeente in beeld. De serie in totaal verbeeldt de samenhang van deze gemeenten in de Achterhoek.
Met een reizende expo is de aandacht gevestigd op ‘350 jaar Achterhoek’. Via een programma onder leiding van Jelko Arts zijn leerlingen uit het basisonderwijs betrokken bij de bijzondere kenmerken, de typerende objecten en de unieke geschiedenis van de afzonderlijke gemeenten. Ook zonder begeleiding nodigden de panelen uit om (individueel of met wildvreemden) te onderzoeken welk stilleven bij welke gemeente hoort.
Cultuur en Erfgoedpact Achterhoek
De stillevens van Louise te Poele zijn ontwikkeld vanuit het Cultuur- en Erfgoedpact Achterhoek. Door de samenwerking tussen organisaties, de culturele sector en de lokale en regionale overheden kunnen we het culturele aanbod versterken. Erfgoed en historie maken we beter zichtbaar en beleefbaar en de culturele ambities van de provincie maken we gezamenlijk waar.
Cultuur en Erfgoed Achterhoek draagt middels kunstprojecten, events, cultuureducatie en -participatie en een krachtige communicatie daarover, bij aan een versterkte profilering van de Achterhoek als aantrekkelijke en waardevolle regio. Het vormt een belangrijk vliegwiel voor regionale samenwerking op het gebied van cultuur en erfgoed.
Meer informatie? Bekijk de website Cultuur en Erfgoedpact Achterhoek.
Stilleven gemeente Aalten
Erfgoed, Kunst en Toerisme
Voor inwoners en toeristen zijn er verschillende fietsroutes ontwikkeld langs de kunst in onze gemeenten. Zo kunnen in Winterswijk per fiets de jonge jaren van Mondriaan worden beleefd, is in Groenlo een muurgedichtenroute ontwikkeld en zijn de kunstwerken in de gemeente Aalten via twee routes in een fietsroutebundel ontsloten.
Mondriaanroute
De route brengt de fietser langs de plekken in het Winterswijkse buitengebied waar de schilder hoogstwaarschijnlijk zijn vroege werken maakte. Op deze plekken zijn de landschappen te bewonderen die Mondriaan vereeuwigde.
Piet Mondriaan en Winterswijk zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Van zijn achtste tot zijn twintigste levensjaar woonde Mondriaan in de villa aan de Zonnebrink, waar nu museum Villa Mondriaan is gevestigd. Ook tijdens zijn studententijd in Amsterdam kwam Mondriaan nog regelmatig terug in Winterswijk om zijn vakanties door te brengen. In Winterswijk trok hij er dikwijls met de fiets op uit om de omgeving te tekenen en te schilderen. Veel van de resultaten van deze fietstochtjes zijn te bewonderen bij Villa Mondriaan.
De fietstocht brengt je nog dichter bij Piet Mondriaan. Bij iedere stop staan palen met een vizier waardoor de ‘schilderijen’ in het echt te zien zijn.
Meer informatie? Bekijk de website Villa Mondriaan.
Laat je verwonderen
Sinds 1 mei 2015 verschijnt in Groenlo van tijd tot tijd een nieuw muurgedicht. De initiatiefnemers zoeken en vinden een gedicht bij een specifieke plek. Bij de onthulling van het achttiende gedicht in juni 2020, zijn de gedichten samen in een bundel gepresenteerd. De plekken zijn met elkaar verbonden door de Muurgedichtenroute, met als ondertitel ‘Laat je verwonderen’.
De brochure bevat een plattegrond van Groenlo waarop de locaties van de gedichten staan aangeven, daarnaast is over bij alle achttien gedichten een korte begeleidende tekst en een foto opgenomen.
Kunstroutes gemeente Aalten
De gemeente Aalten kent een groot aantal buitenkunstwerken, verspreid over de kernen Aalten, Bredevoort en Dinxperlo. Ook in de kleine kernen en buurtschappen, waaronder De Heurne, IJzerlo, Barlo en ‘t Klooster zijn kunstwerken te vinden. Twee fietsroutes verbinden het natuurschoon en het erfgoed met artistieke kunstobjecten die de gemeente rijk is. Ook de verhalen die achter de kunstwerken schuil gaan of de betekenis die de kunstenaar eraan gegeven heeft, worden in de bundel toegelicht.
Streetart
In Oost Gelre is een groep opgestaan die meer kunst op straat zichtbaar wil maken. Het street-art in Lichtenvoorde is daar een groot onderdeel van. Zij zien hier graag mooie, indrukwekkende muurschilderingen groeien, om zo van Lichtenvoorde een “kleurrijke” hotspot van de Achterhoek te maken.
Onder de streetart zijn ook kunstwerken die verwijzen naar historische thema’s en zo een link leggen tussen kunst en erfgoed.
Meer informatie? Bekijk de website Lichtenvoorde.
Rond de kunst in de buitenruimte ontstaan steeds vaker communities, die zich bijvoorbeeld via een Facebookgroep verenigen en uiten. Op deze wijze verbindt de lokale gemeenschap zich met de kunst en het erfgoed in de gemeenten.
Meer informatie? Bekijk deze Facebookpagina.
Bloemencorso Lichtenvoorde
Een bloeiend spektakel
Het Bloemencorso Lichtenvoorde is al meer dan 90 jaar een traditie. In de afgelopen decennia is het Bloemencorso Lichtenvoorde uitgegroeid tot het grootste, jaarlijkse, culturele, en sociaal-maatschappelijke evenement van de gemeente Oost Gelre (Gelderland).
Immaterieel cultureel erfgoed
Iedere tweede zondag in september trekken 18 metershoge corsowagens door de straten van het 13.000 inwoners tellende dorp. Het corso verbindt de dorpsgemeenschap in al haar geledingen. Het is een sociaal fenomeen dat Lichtenvoordenaren in alle lagen van de bevolking het hele jaar door in zijn greep houdt. Om elk jaar weer onderscheidend te zijn en een toekomst te garanderen worden alle mogelijke talenten–van jong tot oud -aangesproken. In de 90 jaar dat het corso wordt georganiseerd is het uitgegroeid tot een begrip. Het corso staat dan ook niet voor niets vermeld op de Lijst Nationaal Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed.
Bouwproces bloemecorso
De corsowagens zijn het resultaat van een maandenlang bouwproces. Enkele maanden na het corso beginnen de wagenbouwers alweer met het bedenken van een onderwerp voor het komende jaar. De eerste schetsen en ontwerpen resulteren vervolgens in een maquette, oftewel een heuse miniatuurwagen. In het voorjaar begint de bouw. Staal wordt gebogen en gelast. Er wordt getimmerd en er worden vormen gemaakt van papier-maché en piepschuim. De wagen begint langzaamaan vorm te krijgen. Maar voordat de dahlia’s er op gaan, wordt de wagen eerst in kleur gezet, zodat duidelijk wordt welke lijnen en kleuren de dahlia’s moeten volgen.
Duizenden vrijwilligers
In het weekend voorafgaand aan het Bloemencorso kunnen de duizenden vrijwilligers aan de slag met het plakken en prikken van de dahlia’s. De onderlinge competitie tussen de wagenbouwers is groot. Bewegende onderdelen, zorgvuldig gekozen muziek, ondersteunende figuratie; iedere corsowagen vertelt je een verhaal. Iedere corsogroep wil je imponeren. Kom en beleef het zelf, dit b(l)oeiende spektakel!
Meer informatie? Bekijk de website Bloemencorso.
Nozems en nonnen
Al bijna zes jaar lang is de Oost-Achterhoek een unieke club met een al even unieke activiteit rijk; “De Nozems en de Nonnen” maken met hun oldtimer bromfietsen toertochten door de Achterhoek. “Gin brommers kieken, moar d’r van genieten” is het credo.
De groep bestaat uit ongeveer 70 “Nozems” en 10 “Nonnen”. Deze komen voornamelijk uit Aalten, Winterswijk en Lichtenvoorde. De organisatievorm is even eenvoudig als doeltreffend: de leden zitten allemaal in een appgroep. Als er op korte termijn een mooie middag of avond op komst is, of er wordt een droog weekend voorspeld, gooit een initiatiefrijke Nozem of Non spontaan een voorstel voor een tochtje in de groeps-app. Meestal rolt er na wat heen-en-weer appen vanzelf een datum, tijd en startplaats uit. De leden leren elkaar snel kennen via een Smoelenboek.
De Nozems en nonnen houden met elkaar een bijzondere vorm van erfgoed in stand, mobiel erfgoed. Zij tonen hun oldtimer bromfietsen graag aan geïnteresseerden binnen en buiten de Achterhoek.
Meer informatie? Bekijk de website Gelderse Post Oude IJsselstreek.
Op onderzoek naar bouwstijlen
In dit interactieve project zijn leerlingen van de groepen 7 en 8 en hun leerkrachten CBS De Triangel gekoppeld aan bewoners van Beth San en Stegemanhof in Aalten. De focus werd gelegd op lokale (rijks)monumenten en hun specifieke kenmerken qua bouwstijl. Daarnaast zijn de oude verhalen en herinneringen die dan bij senioren naar boven komen belangrijk en interessant voor de leerlingen om te horen.
Het project bestond uit verschillende activiteiten. Het eerste deel betrof een inleiding over bouwstijlen en architectuur. Deze inleiding werd verzorgd door Hans de Graaf en Jos Wessels. Beiden zijn betrokken bij het boek Bezield Erfgoed.
Na de inleiding volgde een bezoek aan het Nationaal Onderduikmuseum en het gemeentehuis aan de markt te Aalten. Bij beide gebouwen zijn door diverse verbouwingen verschillende bouwstijlen waarneembaar. Het bezoek werd afgesloten met een mooie bordesfoto van de deelnemers.
Natuurlijk gingen de deelnemers daarna ook zelf aan de slag.
Deelnemers met elkaar op het bordes.
Kunst en Cultuur op bijzondere Erfgoedlocaties
In onze gemeenten vind je Kunst en Cultuur op bijzondere erfgoedlocaties. Graag nemen wij je mee langs een aantal van deze bijzondere plekken.
Koppelkerk, Vrijplaats voor Kunst en Cultuur
Deze bijzondere kerk uit de Wederopbouwperiode, is herbestemd tot een multifunctionele ruimte. Het is de centrale plek voor kunst en cultuur in het pittoreske Bredevoort. Met wisselende exposities, concerten, lezingen en een sfeervol boekencafé is de Koppelkerk de uitgelezen ontmoetingsplaats voor Nederlandse en Duitse cultuurliefhebbers. Het culturele programma van de Koppelkerk rust op drie pijlers, namelijk kunsten, boeken en verdieping.
Meer informatie? Bekijk de website van Koppelkerk.
Villa Mondriaan
Villa Mondriaan is een museum over de jonge jaren van Piet Mondriaan. Mondriaan verwierf wereldfaam in Parijs en New York. Minder bekend is dat zijn schilderscarrière begon in Winterswijk, waar hij van zijn achtste tot zijn twintigste jaar woonde.
Hier ontdekte Piet Mondriaan zijn passie voor tekenen en schilderen en werkte hij aan de ontwikkeling van het talent dat hem zou doen uitgroeien tot één van de belangrijkste vernieuwers van de schilderkunst. De jaren waarin zijn kunstenaarschap werd gevormd, bracht Piet Mondriaan door in de Villa aan de Zonnebrink 4 in Winterswijk.
Na een grondige verbouwing is sinds 2013 in deze villa en de naastgelegen panden museum Villa Mondriaan gevestigd. Hier wordt het levensverhaal van Piet Mondriaan verteld.
Meer informatie? Bekijk de website van Villa Mondriaan.
Bijzondere podia
In de Oost Achterhoek zijn verschillende bijzondere podia te vinden voor muziek, toneel en andere podiumkunsten.
Openluchttheater Barlo
In Barlo hebben de vrijwilligers van Barlo’s Belang het Openluchttheater ’t Markerink te Barlo herbouwd. Het voormalige openluchttheater werd op 7 september 1945 voor het eerst in gebruik genomen. Dit gebeurde met het spelen van het toneelstuk” Ho’t der hear ging!”. Een openluchtstuk, geschreven door mensen uit Barlo handelend over de vijf voorgaande oorlogsjaren. Een geweldig succes gezien het aantal bezoekers. Uit de hele regio kwamen uiteindelijk 3000 bezoekers verdeeld over 3 avonden naar Barlo!
In 1946 zijn er aan de overzijde van het podium stenen paaltjes geplaatst waarover, tijdens voorstellingen, planken werden gelegd. De zo ontstane “tribune” werd omzoomd met een coniferenhaag ter beschutting van de bezoekers. Er waren zitplaatsen voor zo’n 1000 bezoekers.
In de loop der jaren hebben er diverse activiteiten plaats gevonden zoals toneelstukken, samenkomsten van regionale jeugdverenigingen, kerkdiensten, optredens van artiesten en feestavonden met muziek.
In 1982 wordt besloten het openluchttheater af te breken. Verminderde belangstelling en te veel onderhoud deed het toenmalige bestuur van de Oranjevereniging deze beslissing nemen. Maar de herinneringen aan de bijzondere optredens in het openluchttheater bleven in de gemeenschap leven.
Op initiatief van Barlo’s Belang en met hulp van vrijwilligers en Barlose bedrijven, is het openluchttheater nu weer gedeeltelijk teruggebracht naar de oude situatie, maar met moderne mogelijkheden. Het is een prachtige plek geworden om cultuur te delen met elkaar.
Steengroevetheater Winterswijk
Sinds 2010 organiseert de Stichting Steengroeve Theater bijna ieder jaar tijdens de zomervakantie een groots evenement in de Steengroeve.
De ruige wanden van de groeve komen helemaal tot zijn recht door de belichting en projecties tijdens de voorstelling. Er ontstaat een magische sfeer op het enorme podium, ruim 30 meter diep gelegen. Er is een grote diversiteit aan mensen die onderdeel uitmaken van de productie. Het orkest, de acteurs, de zangers, de dansers, de figuranten, de vele vrijwilligers. Iedereen wordt bij elkaar gebracht.
Het prachtige decor van de Steengroeve is lang geleden ontstaan. Zo’n 235 miljoen jaar geleden leefden er sauriërs en zij waren toen misschien wel de hoofdrolspelers in de groeve als een soort van Jurassic Park. Op diverse plaatsen zijn hun fossielen en pootafdrukken gevonden. Er zijn nog veel meer vondsten gedaan zoals weekdieren, krabben en vissen. Ook zijn er veel mineralen gevonden. De meest bekende is ‘pyriet’, ook wel het ‘Winterswijks goud’ genoemd. En nog altijd wordt er veel gevonden in de groeve.
Dat de Steengroeve uniek is in zijn soort is bekend, maar ook als theater is het nooit hetzelfde. In de Steengroeve wordt al ruim 80 jaar musselkalk gewonnen. Het theater is er ieder jaar drie weken te gast. De lege groeve wordt dan omgebouwd tot een spectaculair theater met bijna 3.000 zitplaatsen. Alles moet worden aangevoerd behalve die ene hoofdrolspeler: de groeve!
Meer informatie? Bekijk de website van het Steengroeve Theater.
Steengroevetheater Winterswijk
