Grensoverschrijdend
De gemeenten Aalten, Oost Gelre en Winterswijk grenzen alle drie aan de Duitse grens. De geschiedenis van het leven aan de grens en de huidige samenwerking met onze oosterburen, vormen de basis voor verschillende grensoverschrijdende projecten en initiatieven.
75 jaar Vrijheid
Dat Nederland vanuit de Achterhoek is bevrijd, raakt nog wel eens ondergesneeuwd. De geplande start van het programma op 29 maart 2020 markeerde het moment dat 75 jaar eerder Canadese troepen vanuit Duitsland Nederland binnentrokken. Megchelen en Dinxperlo zijn als eerste dorpen boven de grote rivieren bevrijd.
Zoals toen plaats voor plaats is bevrijd, was het de bedoeling om een vrijheidsestafette door de Achterhoek en Liemers te rollen, met in totaal meer dan honderd activiteiten. Veel muziek, festivals en evenementen waar jongeren actief bij betrokken zijn. Helaas kon een groot deel van de festiviteiten vanwege corona niet op de geplande manier plaatsvinden.
‘Samen vieren wij de vrijheid’. Ondanks de pandemie staan we samen met onze Duitse buren stil bij de vrijheid die we hebben. Dit is namelijk niet vanzelfsprekend.
De bijzondere Vrijheidskrant die we gemaakt hebben, in het kader van 75 jaar Vrijheid, vind je onderaan de pagina op de pagina Achterhoek.
Bloeiende grens
Zo bloeide de grens tussen Dinxperlo en Suderwick om de vrede te vieren. 27 Duitse en Nederlandse kinderen in de leeftijd van ongeveer 6 tot 10 jaar hebben aan de Keupenstraat tussen de daar geplaatste 12 grenspalen – midden op de grens – 3500 bloembollen geplant. Later zijn er nog eens 15.000 bollen erbij gekomen: tulpen, narcissen, krokussen, blauwe druifjes, boshyacinten, kievitsbloemen, allium, keizerskronen en prairielelies.
De vier ‘Dinxperwickse’ verenigingen, Heimatvereniging Suderwick, Stichting Bewaar ‘t Olde Dinxperlo, Dinxpers Belang en het Burgerinitiatief Dinxperwick, brengen naar aanleiding van de viering 75 jaar Vrijheid de grens, die door de overval van de Duitse Wehrmacht op Nederland op 10 mei 1940 op de meest brute manier werd geschonden, tot bloei.
Laat de bloemen spreken: “Een bonte bloemenzee moet uitdrukken dat men de verschrikkingen van de oorlog niet vergeet, maar dat de grens tegenwoordig geen hindernis meer is en men al heel lang over de grens heen goed met elkaar overweg kan.”
Meer informatie? Bekijk de website van Dinxperwick.
Dinxperlo & Suderwick: Twee bijzondere buren
Het bijzondere van Dinxperlo (ca. 8.500 inwoners) en Suderwick (ca. 1.900 inwoners) is de nauwe burenband tussen een Nederlandse en Duitse plaats. Dit komt bijna niet in Europa. De beide dorpen, samen ook wel ‘Dinxperwick’ genoemd, grenzen onlosmakelijk aan elkaar en vormen een ruimtelijke eenheid. De dorpsgrens is tegelijk de landsgrens en loopt direct langs drie Nederlandse straten. Beroemd is de ‘Heelweg’ met zijn Duitse trottoirrand als grens. De Suderwicker, die daar aan de ‘Hellweg’ (de Duitse benaming) wonen, kunnen alleen via Nederlands grondgebied bij hun woningen komen – behalve wanneer ze te voet over het Duitse trottoir lopen.
Al eeuwen lang kende de grens veel verschillende gezichten. Van een 2,5 meter hoge prikkeldraadversperring met houten palen tot een straat waar de stoeprand de grens vormt. Duitsers en Nederlanders wonen hier tegenwoordig als ‘naobers’ naast elkaar en delen lief en leed. Hoewel winkelen aan de andere kant van de grens voor Dinxperloërs en Suderwickers de gewoonste zaak van de wereld is, kon je hier 100 jaar geleden een flinke boete of zelfs een celstraf voor krijgen. Smokkelen was streng verboden en de douane patrouilleerde regelmatig. Vooral in de oorlogsjaren werd volop illegaal handel gedreven.
Echte overblijfselen van de grens ontdekken bezoekers nog aan de voormalige officiële grensovergang aan de Heelweg. Al in 1920 stond er in de buurt een wachthuisje van de grenspost, het zogenaamde ‘Büdeken’. De moderne variant van het grenswachtershuisje brengt de geschiedenis aan de hand van informatieborden tot leven.
Om de geschiedenis van deze grens te ervaren, vind je verhalen hierover in het Grenslandmuseum in Dinxperlo. Ook is er een route rondom deze grens gemaakt.
De gemeenten Bocholt en Aalten werken grensoverschrijdend goed samen. Zo ook in een Internationale Adviescommissie, die gezamenlijk grensoverschrijdende vragen en problemen aanpakt. Veel verenigingen en mensen zetten zich in om een goede grensoverschrijdende gemeenschap te zijn.
Meer informatie? Bekijk de website van Dinxperwick.
Museen im Grenzraum erleben
Een mooi voorbeeld van grensoverschrijdende samenwerking, waarbij onderwijs wordt verbonden met het grensoverschrijdend culturele aanbod, vormen de onlangs ontwikkelde modules Museen im Grenzraum erleben. Ulrike Schwarz, van de Bezirksregierung Münster, zegt het volgende over dit initiatief, wat we hebben vertaald naar het Nederlands:
“Langs de Duits-Nederlandse grens bevinden zich een aantal musea gewijd aan onderwerpen die vaak relevant zijn voor de bevolking aan beide kanten van de grens. Deze onderwerpen worden vanuit verschillende perspectieven bekeken en behandeld. De verschillende interpretatiepatronen vormen dan ook de culturele verschillen die zijn verworven door de verschillende socialisatie- en gidsacties. Met dit in gedachten gingen we in gesprek met het Nationaal Onderduikmuseum in Aalten, met het Grenslandmuseum in Dinxperlo (NL) en Suderwick (D), met Museum Villa Mondriaan in Winterswijk en met het Rijksmuseum Twenthe in Enschede.
In een schoolcontext kunnen de tentoongestelde voorwerpen in de musea en de voorbereiding ervan gemakkelijk worden toegewezen aan verschillende onderwerpen, zoals geschiedenis, aardrijkskunde, kunst of zelfs muziek. Een blik op de respectievelijke onderwijsprogramma’s van de verschillende schooltypen en schoolniveaus suggereert dat onderwijsdiscussies op verschillende niveaus en schoolniveaus mogelijk moeten zijn.”
Grenzeloos genieten
De Oost Achterhoek ligt natuurlijk dicht bij de Duitse grens. Deze kun je dan ook oversteken voor de mooiste routes. Vanuit de gemeenten Aalten en Oost Gelre kun je wandelend en op de fiets de grens oversteken en worden natuur, cultuur en erfgoed in het grensgebied verkend. In het landschap zijn nog veel elementen te vinden die verwijzen naar de grensligging. Bijvoorbeeld de historische grenspalen, die je in het hele gebied kunt vinden.
Winterswijk is door de Fietsersbond uitgeroepen tot de ‘Beste kleine fietsstad van 2020’. Via de fietspaden langs uitgestrekte weilanden, over verlaten landweggetjes, langs schilderachtige Scholtenboerderijen en kronkelige beekjes, ontdek je de mooiste plekjes van Winterswijk per fiets. Dat is grenzeloos genieten. Letterlijk en figuurlijk, want er zijn verschillende fietsroutes die de Duitse grens over gaan.
Via 100% Winterswijk en Achterhoek Toerisme zijn tal van routes verkrijgbaar waarmee toeristen en inwoners het grensgebied kunnen beleven, bijvoorbeeld een aantal bevrijdingsroutes. Deze twee routes hebben als centrale vraag: Wat is de waarde van vrijheid en hoe geven we deze door?
De WinVred
In de regio Winterswijk-Vreden is er een eigen gids voor op de smartphone ontwikkeld, de WinVred. Deze gratis app vertelt de verhalen van de regio op een interactieve manier.
Het grensgebied tussen Winterswijk en Vreden herbergt vele boeiende verhalen. Over het leven en werk van Piet Mondriaan, over de geschiedenis van de steengroeve, maar ook over flamingo’s in het Zwillbrocker Venn. Die verhalen kun je natuurlijk op papier of op een website vertellen, maar nu beleef je het verhaal echt op de plek waar het speelt of speelde. Je kunt bijvoorbeeld ervaren hoe een plek er vroeger uitzag. En als je onderaan de Jacobskerk staat, laat de app je zien hoe het uitzicht vanaf de toren is.
Via de winfred-app ontvangen bezoekers de verhalen van de regio op een interactieve manier. Alle verhalen zijn zowel in het Nederlands als het Duits beschikbaar en veel verhalen gaan over grensoverschrijdende thema’s.
Grenzhoppers
Grenzhoppers is een vrijwillig samenwerkingsverband van Nederlandse en Duitse gemeenten, bedrijven en sociaal-culturele organisaties in de grensregio Achterhoek-Borken.
Begin 2020 kende het netwerk 400 deelnemers. Het biedt een regionaal platform voor kennisdeling. Daarnaast faciliteert het de uitvoering van uiteenlopende grensoverschrijdende projecten en activiteiten. Er zijn periodieke thematische werkgroepen en grootschalige jaarlijkse netwerkevenementen. Hierbij wordt intensief samengewerkt met zowel lokale als regionale partners.
In de gemeente Aalten, Oost Gelre en Winterswijk is een functionaris aangewezen die als Grenzhopper werkzaam is en de samenwerking over de grens moet stimuleren, ook op het gebied van cultuur en erfgoed.
Meer informatie? Bekijk de website van Grenzhoppers.